با آنژیوگرافی قلب از طریق پا مرحله به مرحله آشنا شوید!!
آنژیوگرافی قلب یک روش تشخیصی دقیق برای بررسی عروق کرونر است که معمولاً از طریق شریان های دست یا پا انجام می شود. در این روش پزشک با استفاده از یک کاتتر نازک که از طریق شریان فمورال (واقع در کشاله ران) وارد می شود. ماده حاجب را به درون عروق کرونری تزریق کرده و با کمک تصویربرداری اشعه ایکس انسدادها یا تنگی های احتمالی را بررسی می کند. آنژیوگرافی از طریق پا چگونه انجام می شود؟
در جواب این سوال بهتر است بدانید که در این روش بیمار ابتدا تحت بی حسی موضعی قرار می گیرد. سپس پزشک با ایجاد یک برش کوچک در ناحیه کشاله ران کاتتر را وارد شریان کرده و آن را به سمت قلب هدایت می کند. تصاویر گرفته شده از این فرآیند به پزشکان کمک می کند. تا وضعیت سلامت عروق قلب را ارزیابی کرده و در صورت لزوم اقدامات درمانی لازم مانند آنژیوپلاستی یا قرار دادن استنت را انجام دهند. برای درمان نارسایی قلبی می تونید با کلینیک قلب و عروق جلفا مراجعه کنید.
مراحل انجام آنژیوگرافی قلب از طریق پا
آنژیوگرافی قلب از طریق پا یکی از روش های دقیق و کاربردی برای بررسی سلامت عروق کرونری و تشخیص مشکلاتی مانند انسداد یا تنگی عروق قلب است. این روش زمانی انتخاب می شود که دسترسی از طریق شریان فمورال در کشاله ران به دلایلی مانند قطر مناسب تر شریان یا شرایط بیمار نسبت به روش های دیگر ارجحیت داشته باشد.
در این فرآیند پزشک از یک لوله نازک و انعطاف پذیر به نام کاتتر استفاده می کند. که از طریق یک برش کوچک در شریان فمورال وارد بدن شده و تا قلب هدایت می شود. پس از تزریق ماده حاجب تصاویری دقیق از وضعیت عروق قلبی گرفته می شود. که به پزشک کمک می کند تا تشخیص صحیح تری ارائه دهد.
انجام این روش به دقت بالایی نیاز دارد و معمولاً در شرایط استریل اتاق آنژیوگرافی با حضور یک تیم پزشکی مجرب انجام می شود. در ادامه مراحل انجام آنژیوگرافی قلب از طریق پا را به صورت مفصل بررسی خواهیم کرد.
آماده سازی بیمار قبل از آنژیوگرافی
قبل از انجام آنژیوگرافی بیمار تحت مجموعه ای از بررسی ها و آمادگی های اولیه قرار می گیرد. تا اطمینان حاصل شود که این روش برای او ایمن و بی خطر خواهد بود. ابتدا پزشک سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده و آزمایش هایی مانند آزمایش خون، بررسی عملکرد کلیه ها و الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) را تجویز می کند.
اگر بیمار از دارو های رقیق کننده خون مانند وارفارین یا آسپرین استفاده کند. ممکن است پزشک توصیه کند. که مصرف آن ها را برای مدت مشخصی قبل از عمل متوقف کند. همچنین بیمار باید چند ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی ناشتا باشد زیرا خوردن و آشامیدن می تواند در فرآیند تصویربرداری یا بی حسی مشکل ایجاد کند.
در مرحله بعد پزشک محل ورود کاتتر را که معمولاً شریان فمورال در کشاله ران است بررسی کرده و ضد عفونی می کند. این مرحله از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا رعایت نکات بهداشتی و آماده سازی مناسب محل ورود کاتتر، خطر عفونت و عوارض پس از آنژیوگرافی را کاهش می دهد.
ورود کاتتر به شریان فمورال
پس از آماده سازی بیمار، پزشک از یک بی حسی موضعی در ناحیه کشاله ران استفاده می کند تا بیمار دردی را احساس نکند. سپس یک برش کوچک در محل ورود کاتتر ایجاد شده و یک غلاف پلاستیکی کوچک درون شریان فمورال قرار می گیرد.
این غلاف به عنوان مسیر ورود کاتتر عمل کرده و امکان هدایت آن به سمت قلب را فراهم می کند. کاتتر که یک لوله باریک و منعطف است از طریق این غلاف به درون شریان فمورال وارد شده و به سمت عروق کرونری هدایت می شود.
پزشک با استفاده از فناوری تصویربرداری زنده مانند فلوروسکوپی مسیر حرکت کاتتر را روی مانیتور مشاهده کرده و آن را به موقعیت مناسب در نزدیکی قلب می رساند. دقت و مهارت پزشک در این مرحله بسیار حیاتی است زیرا کوچک ترین اشتباه می تواند منجر به آسیب به دیواره عروق شود. در این مرحله بیمار ممکن است احساس فشار یا حرکت کاتتر را در بدن خود حس کند اما معمولاً دردی وجود ندارد.
تزریق ماده حاجب و تصویر برداری
پس از قرارگیری کاتتر در محل موردنظر پزشک مقدار مشخصی از ماده حاجب را از طریق کاتتر به درون عروق کرونری تزریق می کند. این ماده باعث می شود که عروق قلبی در تصاویر اشعه ایکس به وضوح دیده شوند.
هنگام تزریق ماده حاجب برخی از بیماران ممکن است احساس گرما یا سوزش موقت در بدن خود تجربه کنند که معمولاً جای نگرانی ندارد و پس از چند ثانیه از بین می رود. در این مرحله پزشک با استفاده از دستگاه آنژیوگرافی تصاویری دقیق از عروق قلبی تهیه می کند.
این تصاویر به پزشک کمک می کند تا مشکلات احتمالی مانند انسداد، تنگی یا ناهنجاری های عروقی را شناسایی کند. در صورت تشخیص تنگی شدید ممکن است پزشک تصمیم بگیرد. که بلافاصله اقداماتی مانند آنژیوپلاستی یا قرار دادن استنت را انجام دهد تا جریان خون به قلب بهبود یابد.
خارج کردن کاتتر و بستن محل ورود
پس از تکمیل تصویر برداری و دریافت اطلاعات موردنیاز پزشک به آرامی کاتتر را از شریان فمورال خارج می کند. سپس غلاف پلاستیکی نیز برداشته شده و برای جلوگیری از خونریزی فشار مستقیمی روی محل ورود کاتتر اعمال می شود. در برخی موارد ممکن است از دستگاه های خاصی برای بستن شریان و تسریع فرآیند بهبودی استفاده شود.
بیمار باید برای چند ساعت دراز کشیده و پای خود را بی حرکت نگه دارد، تا از بروز خونریزی جلوگیری شود. بسته به وضعیت بیمار و میزان پیچیدگی آنژیوگرافی ممکن است نیاز باشد. که بیمار چند ساعت در بیمارستان تحت نظر بماند تا از عدم وجود عوارض اطمینان حاصل شود.
مراقبتهای بعد از آنژیوگرافی از پا
آنژیوگرافی قلب از طریق پا یک روش دقیق برای بررسی وضعیت عروق کرونری و تشخیص انسدادهای قلبی است. برای انجام چنین کاری یک کاتتر از سمت شریان فمورال وارد بدن می شود و به سمت قلب هدایت می شود.
پس از این فرایند بیمار نیاز به مراقبت های ویژه ای دارد. تا از بروز عوارض احتمالی مانند خونریزی، لخته شدن خون، عفونت و مشکلات کلیوی جلوگیری شود. رعایت دستورالعمل های پزشکی و مراقبت های پس از آنژیوگرافی تأثیر مستقیمی بر روند بهبودی دارد. و می تواند به بیمار کمک کند، تا هرچه سریع تر به شرایط طبیعی خود بازگردد. در ادامه مجموعه ای از مهم ترین مراقبت های بعد از آنژیوگرافی از طریق پا را مورد بررسی قرار می دهیم. که هر کدام نقش مهمی در حفظ سلامت و جلوگیری از مشکلات بعدی دارند.
استراحت مطلق در ساعات اولیه پس از عمل
بعد از آنژیوگرافی بیمار باید به مدت حداقل 4 تا 6 ساعت در حالت درازکش باقی بماند و از هرگونه حرکت غیرضروری خودداری کند. این استراحت مطلق کمک می کند تا محل ورود کاتتر بهبود یابد و از خونریزی داخلی جلوگیری شود.
در این مدت بیمار باید پای خود را صاف و بی حرکت نگه دارد و از خم کردن یا چرخاندن آن اجتناب کند. پزشکان معمولاً توصیه می کنند که بیمار حتی در صورت احساس راحتی تا 24 ساعت فعالیت های خود را به حداقل برساند و از ایستادن یا راه رفتن طولانی خودداری کند. در برخی موارد ممکن است برای جلوگیری از حرکت ناگهانی پا از باندهای فشاری یا کیسه های شن در محل ورود کاتتر استفاده شود. رعایت این نکات باعث کاهش احتمال باز شدن زخم و جلوگیری از خونریزی می شود.
کنترل دقیق محل ورود کاتتر و پیشگیری از خونریزی
پس از انجام آنژیوگرافی یکی از مهم ترین نکات مراقبتی بررسی منظم محل ورود کاتتر است تا از عدم وجود خونریزی، ورم، کبودی بیش از حد یا علائم عفونت اطمینان حاصل شود. بیمار باید روزانه ناحیه مورد نظر را بررسی کند و در صورت مشاهده هر گونه قرمزی شدید، خروج ترشحات غیرطبیعی، احساس گرما در اطراف زخم یا افزایش تورم سریعاً به پزشک مراجعه کند.
علاوه بر این باید از دست زدن به زخم یا ماساژ دادن آن خودداری کرد. زیرا این کار می تواند باعث تحریک شریان و ایجاد خونریزی مجدد شود. اگر بیمار متوجه خونریزی از محل ورود کاتتر شد باید بلافاصله دراز بکشد پای خود را صاف نگه دارد و با یک پارچه تمیز به آرامی روی ناحیه موردنظر فشار وارد کند تا زمانی که کمک پزشکی دریافت کند.
نوشیدن مایعات کافی برای دفع ماده حاجب
در طول آنژیوگرافی از ماده حاجب برای مشاهده دقیق تر عروق کرونری استفاده می شود، که پس از عمل باید از طریق کلیه ها دفع شود. برای تسریع این فرآیند بیمار باید مقدار زیادی آب و مایعات طبیعی مصرف کند.
نوشیدن حداقل 8 تا 10 لیوان آب در روز می تواند به عملکرد بهتر کلیه ها کمک کند. و خطر بروز مشکلات کلیوی ناشی از ماده حاجب را کاهش دهد. افرادی که سابقه بیماری های کلیوی دارند باید تحت نظر پزشک میزان مایعات دریافتی خود را کنترل کنند و در صورت مشاهده علائمی مانند کاهش دفع ادرار، تغییر رنگ ادرار به قرمز یا قهوه ای یا احساس درد در ناحیه کلیه ها سریعاً به پزشک مراجعه کنند.
پرهیز از فعالیت های سنگین و رانندگی
بعد از آنژیوگرافی بیمار نباید حداقل تا 48 ساعت فعالیت های سنگین انجام دهد و باید از حمل وسایل سنگین، خم شدن مداوم و ایستادن طولانی خودداری کند. این اقدامات می توانند فشار زیادی به پا وارد کنند و موجب باز شدن زخم یا خونریزی داخلی شوند.
همچنین رانندگی در 24 ساعت اول توصیه نمی شود زیرا اثرات دارو های بی حسی و آرام بخش ممکن است بر هوشیاری بیمار تأثیر بگذارد و خطر تصادف را افزایش دهد. برای بازگشت به فعالیت های روزمره بیمار باید به تدریج عمل کند و در صورت احساس سرگیجه، ضعف یا درد در ناحیه پا بلافاصله استراحت کند.
کنترل علائم غیرطبیعی و مراجعه فوری به پزشک
هر گونه علائم غیرعادی پس از آنژیوگرافی باید جدی گرفته شود و بیمار در صورت مشاهده نشانه هایی مانند خونریزی مداوم، کبودی گسترده، درد شدید در پا، بی حسی یا تغییر رنگ غیر عادی پوست، سرگیجه شدید، تنگی نفس، تعریق سرد یا کاهش میزان دفع ادرار سریعاً به پزشک مراجعه کند.
این علائم ممکن است نشانه ای از مشکلاتی مانند لخته شدن خون، انسداد عروقی، عفونت یا نارسایی کلیوی باشند که در صورت عدم درمان به موقع می توانند عواقب جدی به دنبال داشته باشند.
مصرف دقیق داروهای تجویز شده توسط پزشک
پس از آنژیوگرافی پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش خطر لخته شدن خون، کنترل فشار خون یا محافظت از کلیه ها تجویز کند. بیمار باید این داروها را دقیقاً مطابق با دستور پزشک مصرف کند و از تغییر دوز یا قطع ناگهانی آنها خودداری کند زیرا این کار می تواند روند بهبودی را مختل کند.
برخی داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین و وارفارین ممکن است. باعث افزایش احتمال خونریزی شوند بنابراین بیمار باید نسبت به عوارض احتمالی آنها آگاه باشد و در صورت مشاهده کبودی های شدید یا خونریزی غیرعادی، فوراً به پزشک اطلاع دهد.
رژیم غذایی سالم و سبک برای بهبود سریع تر
بعد از آنژیوگرافی رعایت یک رژیم غذایی سالم و سبک می تواند به بهبود سریع تر بدن کمک کند. مصرف غذا های کم چرب، پرهیز از نمک زیاد، افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات و کاهش استفاده از غذا های فرآوری شده می تواند به بهبود عملکرد قلب و کاهش خطر انسداد مجدد عروق کمک کند. همچنین بیمارانی که کلسترول بالایی دارند باید از خوردن چربی های اشباع شده پرهیز کنند و غذا های سرشار از اسید های چرب امگا 3 مانند ماهی سالمون و گردو را در رژیم غذایی خود بگنجانند.
جلوگیری از یبوست و فشار زیاد هنگام دفع
یکی از مواردی که ممکن است پس از آنژیوگرافی مشکل ساز شود یبوست است. زیرا فشار زیاد هنگام دفع می تواند موجب افزایش فشار در ناحیه شکم و پا شده و خطر خونریزی در محل ورود کاتتر را افزایش دهد. برای جلوگیری از این مشکل بیمار باید مصرف فیبر را افزایش دهد، مایعات زیادی بنوشد و در صورت نیاز از ملین های ملایم استفاده کند. همچنین پزشک ممکن است توصیه کند که بیمار هنگام نشستن بر روی توالت از یک چهارپایه برای قرار دادن پاهای خود استفاده کند تا فشار در هنگام دفع کاهش یابد.
